Rozemarijn

Meerjarig kruid, een zogenaamde halfheester, omdat de uiteinden van de scheuten pas in de winter volledig verhouten. Blijft in de winter groen. De hoogte varieert van 30 cm tot bijna 2 meter. Rozemarijn heeft naaldvormige, leerachtige bladeren die ongeveer 2 tot 3 cm lang zijn met een naar beneden gekrulde rand aan aanvankelijk groene en later houtachtige, rechtopstaande scheuten. De bladeren staan tegenover elkaar. De bovenkant van de bladeren is grijsgroen en glanzend, aan de onderkant zitten zilverwitte haartjes.

Alle rozemarijn soorten bloeien van maart tot mei. De lipbloemen komen in de bladoksels van de uiteinden van de takken.
De buisvormige kelk is tweelippig, de bovenlip bestaat uit drie kleine tandjes en de onderlip uit twee tandjes.  Twee lange meeldraden
steken uit de bloembuis. Afhankelijk van de soort zijn de bloemen blauwviolet, lichtblauw, roze of wit en trekken ze talrijke insecten aan.

Rozemarijn staat bij voorkeur op een droge, kalkhoudende en goed gedraineerde grond op een zonnige plaats. Veel rozemarijn soorten verdragen vorst tot min acht tot tien graden. Laat rozemarijn in pot zo lang mogelijk buiten staan. Overwinteren van rozemarijn kan in een onverwarmde kas, die niet perse vorstvrij hoeft te zijn in de winter. Dit met uitzondering van enkele soorten die niet tegen vorst kunnen. Zet deze planten op de dagen dat er vorst is in het donker in een ruimte waar de temperatuur boven het vriespunt blijft, bijvoorbeeld in een garage. Bij deze manier van overwinteren kan het zijn dat rozemarijn al zijn bladeren laat vallen. In het voorjaar loopt de plant weer uit. Geef  rozemarijn in de winter alleen genoeg water zodat de wortelkluit niet helemaal uitdroogt. Vanaf maart kan rozemarijn weer op buiten gezet worden.

Staat rozemarijn in de volle grond, bescherm dan de wortel met een laag bladeren of compost. De kroon kan eventueel ook beschermd worden door te wikkelen in een wintervlies of te bedekken met sparrentakken. Voor buitenplanten is een zeer goed gedraineerde droge grond essentieel om te overleven. Een natte winter betekent vaak een zekere dood, zelfs in mildere streken.

Van oorsprong komt rozemarijn uit het Middellandse Zeegebied. Groeit in kustgebieden en wordt vaak aangetroffen op rotsachtige hellingen. De Latijnse naam “rosmarinus” betekent “dauw van de zee”.

Rozemarijn is niet erg gevoelig voor ziekten. Af en toe komt echte meeldauw voor als de planten te dicht op elkaar staan. Als de grond te nat is, treedt vaak wortelrot op. Bladluizen, wolluizen en spint komen zelden voor. De meeste plagen worden echter weggehouden door het hoge gehalte aan etherische oliën. Een vrij nieuwe plaag die nog maar een paar jaar op onze breedtegraden voorkomt, is de rozemarijngoudhaantje, die oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied komt. Dit goudhaantje laat zich niet afschrikken door de essentiële oliën en aast op de bladeren en bloemen van rozemarijn.

Soortecht vermeerderen van rozemarijn kan door te stekken. Wij vermeerderen al onze rozemarijn dan ook door middel van stekken. Knip daarvan de uiteinden af van takken in een stek ongeveer tien centimeter lang en aan de onderkant al een beetje verhout. Strip de onderste bladeren van de stengel en plant de stekken in potten met stekgrond. Bevochtig de grond en doe een doorzichtige foliezak over de potten. Zodra zich sterke wortels hebben gevormd en er nieuwe bladeren verschijnen aan het uiteinde van de stekken, kunnen de planten verpot worden naar 1 stek per pot.

Het hele jaar door kan er van een rozemarijnplant geoogst worden. Pluk losse blaadjes of snijd hele scheuten af met een scherp mes. De aromatische bladeren zijn vers en gekookt geschikt voor vleesgerechten zoals lamsvlees en gevogelte, maar ook voor groenteschotels, aardappelgerechten en in lage doses als speciale smaakmaker voor desserts, chutneys of jam. In het algemeen is rozemarijn een zeer populair ingrediënt in de mediterrane keuken. Verse takjes kunnen worden ingemaakt in olie om rozemarijnolie te maken. Rozemarijn kan ook ook ingevroren of gedroogd worden. Hierbij verliest het zijn aroma niet.