Groenten
Naast de eenjarige groenten die wij in onze moestuin kweken, kent onze collectie ook meerjarige groenten.
De meeste bekende zijn rabarber en asperges.
De minder bekende zijn zeekool, brave hendrik en eeuwige moes. Ook eetbare knollen, zoals aardperen, staan in onze tuin.
Naast eetbaar zijn al deze planten ook goed te gebruiken in een siertuin, zeker de groenblijvende soorten. Daarom hebben de meerjarige groenten bij ons een plekje gekregen in één van de tuinkamers en niet afzonderlijk in de moestuin.
Een deel van de groente die wij kweken zijn vergeten groenten.
"Van meerjarige groenten zoals aardperen en eeuwige moes kan (ook) in de winter geoogst worden"
Hieronder een overzicht van een deel van de planten die in onze collectie zijn opgenomen.
De planten zijn opgenomen in alfabetische volgorde van de Nederlandse naam.
Planten die beschikbaar zijn staan op de homepage en zijn op deze pagina aangegeven dat ze op voorraad zijn.
Niet alle planten in onze collectie komen beschikbaar voor de verkoop.
A
Aardkastanje (Bunium bulbocastanum)
Familie: Apiaceae (Schermbloemenfamilie)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant. Bloeit in mei-juni met witte schermbloemen. Hoogte tot 60 cm. Standplaats zon of halfschaduw. Staat op de Nederlandse rode lijst van planten als zeldzaam.
Aardpeer (Helianthus tuberosus)
Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)
Ook wel topinamboer, of jeruzalemartisjok genoemd. Aardpeer is één van de vergeten groenten.
Altajse uitjes (Allium altaicum)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant. Staat bij voorkeur op een plekje in de volle zon en een droge en kalkrijke bodem. Bloeit in juni-augustus met witte bloemen. Hoogte tot 40 cm. Knollen, bloem en stengels zijn eetbaar.
Altheastruik (Hibiscus syriacus)
Familie: Malvaceae (Kaasjeskruidfamilie)
Ook wel tuinhibiscus of altheaboompje genoemd.
Meerjarige, winterharde, bladverliezende struik.
Bloeit van juli-oktober met grote witte, roze of paarse bloemen afhankelijk van de cultivar. De bloemen komen op het nieuwe hout en verschijnen in de oksels van de bladeren. Het groene blad is 3-lobbig en aan de onderzijde grijsgroen.
Hoogte tot 3 meter en breedte tot 2 meter met een trechtervormige groeiwijze.
De altheastruik staat bij voorkeur op een zonnige plek, alleen niet in de felle zon. Morgenzon is zeer geschikt. Iedere grond, die niet te nat of te droog en wel voedzaam is voldoet. De struik heeft wel de voorkeur voor een iets kalkhoudende grond.
Vermeerderen kan door het nemen van halfhoutige stekken in de zomer of door afleggen.
Snoeien na de bloei in september-oktober. Snoeien kan om de plant in vorm te houden. Snoeien kan ook om de struik te verjongen, door de struik flink terug te snoeien.
De plant in inheems in een groot gedeelte van Azië, zoals China en Japan.
Onderstaande cultivars van de altheastruik hebben wij in onze collectie:
Hibiscus syriacus Flower tower ruby
Hibiscus syriacus Marina
Hibiscus syriacus Russian violet
Hibiscus syriacus speciosus
B
Bloedzuring (Rumex sanguineus var. Sanguineus)
Familie: Polygonaceae (Duizendknoopfamilie)
Meerjarige, winterharde plant. Bloeitijd juni-juli met kleine lichtgroene bloemen aan aren, die later naar bruinroodachtige kleuren. Na de bloei komen de bruinrode zaadvruchten. Bloedzuring heeft groene pijlvormige bladeren met rode nerven.
Kan in iedere normale grond of in een vochtige grond staan, die een neutrale ph hebben. Staat bij voorkeur op een plek in de halfschaduw. Bij een vochtige grond kan de bloedzuring ook op een zonnige plek staan. Verdraagt zeewind goed en heeft over het algemeen geen last van ziektes.
Winterhard USDA zone 6-8.
Hoogte in bloei tot 100 cm. Hoogte bladeren tot 50 cm.
Bloedzuring kan worden vermeerderd door middel van zaaien of door de plant te scheuren.
Naamgeving
sanguineus = bloedrood
viridis = groen
genuinus = echt.
Bloemloze zuring (Rumex acetosa hortensis)
Familie: Polygonaceae (Duizendknoopfamilie)
Meerjarige, winterharde plant. Geen bloei. Grote groene bladeren met lichte nerven.
Boslook (Allium paradoxum var. Normale)
Meerjarige, winterharde vaste plant. Staat bij voorkeur op een schaduwrijke plek. Hoogte tot 30 cm. Bloeit in het voorjaar met witte bloemen.
Brave Hendrik (Chenopodium bonus henricus)
Familie: Amaranthaceae (Amarantefamilie)
Brave Hendrik is één van de vergeten groenten.
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant. Bloeit van mei-augustus met groenige bloemen. De hoogte is tot 60 cm.
Heeft pijlpuntige stevige bladeren. Standplaats is bij voorkeur in de zon of halfschaduw in een vochtige, zeer voedselrijke grond.
Brave Hendrik staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als zeer zeldzaam en zeer sterk in aantal afgenomen.
Brunelsla (Prunella vulgaris)
Familie: Lamiaceae (Lipbloemenfamilie)
Ook wel bijenkortfje genoemd. Meerjarige, winterharde, half wintergroene plant. Compacte paarse aarvormige bloemen van mei tot oktober. Hoogte tot 40 cm.
Blad is fluweelachtig en donker grijsgroen.
Brunelsla heeft de voorkeur voor lichte grond dat goed doorlatend is. Heeft graag een vochtige bodem tijdens de bloeiperiode.
Groeit ook goed in grasland.
Door de kruipende uitlopers is brunelsla een goede bodembedekker voor een plek in de zon of halfschaduw.
De plant is tweeslachtig (een bloem met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtsorganen).
Vermeerderen kan door middel van zaaien. Zaait zichzelf ook uit. Om dit te voorkomen verwijder dan de uitgebloeide aren.
De eerdere Latijnse naam was Brunella. Waarschijnlijk doordat het bloemhoofdje opvallend bruine schut- en kelkblaadjes heeft. Prunella is een verbastering van Brunella. Sommigen denken echter dat Prunella is afgeleid van Prunus (pruim), vanwege de overeenkomst van de bladen met die van Prunus spinosa. Vulgaris betekent gewoon. Vulgaris is gewoon.
C
Chicorei (Cichorium intybus)
Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant. Hoogte tot 100 cm.
Bloeit in juli-augustus met paarse bloemen, indien er niet van de plant wordt geoogst.
Chicorei heeft langwerpig dun blad. De plant kan al vroeg in het jaar worden geoogst.
De plant kan ook worden gebleekt.
Vermeerderen kan door middel van zaaien.
Onderstaande chicorei hebben wij in onze collectie:
Cichorium intybus: paarse bloemen
Cichorium intybus foliosum (Cichorei ‘Catalogna a Foglia Frastagliata): groene bladeren met een witte nerf.
D
Daglelie (Hemerocallis)
Familie: Hemerocallidaceae
Meerjarige, winterharde, over het algemeen een niet groenblijvende plant. Hoogte tot 60 cm. De bladeren van de daglelie lijken op brede grasbladeren. Bloeit in juni-augustus. Iedere bloem bloeit maar één dag.
Kan op een plek in de zon of in de halfschaduw. De daglelie staat het liefst in een vochthoudende tot vrij natte grond.
Onderstaande daglelies hebben wij in onze collectie:
Hemerocallis ‘Stella d’ore’
Daslook (Allium ursinum)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Meerjarige, winterharde bolgewas. Witte bloemen in april-juni.Hoogte tot 30 cm.
Standplaats; schaduw en vochtige kalkhoudende grond.
Daslook is in Nederland beschermd. De plant mag daarom niet geplukt worden in het wild.
E
Eeuwige moes (Brassica oleracea var ramosa)
Op voorraad € 2,50
Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Eeuwige moes is één van de vergeten groenten. Wordt ook wel oude wijvenkool, duizendkop, splijtkool of armeluisgroente genoemd.
Meerjarige, winterharde, groenblijvende plant. Eeuwige moes bloeit niet. Hoogte tot 100 cm. De stengels verhouten. Snoei de plant regelmatig terug, dan kan er jarenlang geoogst worden.
De plant houdt van een beetje vochtige, maar wel goed gedraineerde grond en groeit zowel in de halfschaduw als in de volle zon. Is winterhard tot -15°C.
De smaak lijkt een beetje op de smaak van boerenkool. Vormt echter geen knol, maar losse blaadjes. De blaadjes kunnen het hele jaar geoogst worden en kunnen gestoofd worden. De jonge blaadje kunnen ook rauw worden gegeten.
Erwtenstruik Lorbergii (Caragana arborescens ‘Lorbergii’)
Familie : Fabaceae (Vlinderbloemenfamilie)
Fijnbladige erwtenstruik. Winterharde, niet groenblijvende struik. Bloeit in mei-juni met gele kleine geurende bloemen. Na de bloei komen de mini peulvruchtjes met erwten-smaak. De erwtenstruik bloeit op de loten aan tweejarig hout.
De plant bloeit het best als een koude winter wordt gevolgd door een hete zomer.
Hoogte tot 4 meter. Langzame groeier. Kan op een zonnige plek of op een plek in de halfschaduw staat. Iedere normale goed doorlatende grond voldoet.
De lange, smalle en geveerde bladeren hangen aan overhangende takken.
De erwtenstruik fixeert stikstof in de bodem via een samenwerking met bacteriën in haar wortels.
K
Kardoen (Cynara cardunculus)
Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)
Cynara cardunculus var ‘Porto Spineless’. Porto Spineless is een bijna stekelloze kardoen.
Kardoen is één van de vergeten groente.
Kardoen is een winterharde vaste plant. Winterhard USDA zone 5-8.
Bloeit in juli-augustus met paarse distelachtige bloemen. Staat bij voorkeur op een plek in de volle zon. Hoogte tot 2 meter.
Heeft grote zilvergrijze bladeren tot 50 cm lang, die diep ingesneden zijn. De stengels zijn dik en gegroefd.
Gedijt goed in humusrijke, koele en goed doorlatende grond.
Komt van oorsprong uit het Middellandse Zeegebied.
Kleine pimpernel (Sanguisorba minor)
Op voorraad € 2,50
Familie: Rosaceae (Rozenfamilie)
Winterharde, groenblijvende vaste plant. Bloeit in mei-juli met roodbruine bloemen. De bloemen komen aan de recht opstaande behaarde stengel. Hoogte tot 60 cm inclusief de bloemstengels. Alleen het blad bereikt een hoogte tot 20 cm.
Staat bij voorkeur op een zonnige plaats met een droge, goed doorlatende grond en bij voorkeur kalkhoudend of een neutrale grond. Groeit ook in de halfschaduw. Zaait zichzelf makkelijk uit.
De plant wordt ook wel ‘sorbenkruid’ of ‘bloedkruid’ genoemd. Beide namen zijn afgeleid van de botanische naam, ‘sanguis’ betekent bloed, terwijl ‘sorbis’ (sorba) opnemen of absorberen betekent.
Kleine pimpernel is inheems in Nederland. Het is wel een beschermde plant. De plant mag hierdoor niet geoogst worden uit de natuur. Groeit van nature aan de bosrand of in het grasland.
Kranskaasjeskruid (Malva verticillata var crispa)
Familie: Malvaceae (Kaasjeskruidfamilie) Ook wel bekend onder de namen krulmalva en desertbladen. Tweejarige plant. Bloeit van juli-oktober met kleine witte bloemen. Het blad heeft vooral de sierwaarde. Lijkt met franjes afgezet te zijn. Hoogte tot wel 180 cm.L
Landkraal/ Hertshoornweegbree (Plantago coronopus convar. Plantaginaceae)
Familie: Plantaginaceae (Weegbreefamilie)
Gedraagd zich bij ons als een éénjarige plant. Zaait zichzelf uit.
Bloeit rond juni met bruinachtige aren. Hoogte tot 30 cm.
M
Maarts viooltje (Viola odorata)
Familie: Violaceae (Viooltjesfamilie)
Winterharde, bladverliezende, meerjarige plant. Het is een bodembedekkende plant. Bloeit in maart-april en in warme winters als in februari met violetblauwe bloemen.
Hoogte tot 10 cm. Staat bij voorkeur op een plek in de zon of in de halfschaduw, op een droge, normale of stenige bodem. De bodem moet pH neutraal zijn of kalkhoudend.
Het maarts viooltje vormt ronde pollen van hartvormige bladeren en heeft korte uitlopers. Zaait zichzelf uit.
Matrozensla (Tradescantia ohiensis)
Winterharde, niet groenblijvende, vaste plant. Bloeit in mei-september met paarse bloemen. De bloemen staan in kleine trosjes die uit de bladoksels komen. Iedere bloem bloeit maar één dag. Hoogte tot 100 cm.
Staat bij voorkeur op een zonnige plek. Al doen ze het in de halfschaduw ook goed. Heeft wel graag een vochtige grond.
Matrozensla heeft smal Irisachtig loof. Door de smalle loof kan de plant omvallen. Eventueel kan de plant dan bij de grond afknippen. De plant loopt dan weer opnieuw uit en kan ook weer opnieuw gaan bloeien.
Vermeerderen van matrozensla kan door middel van zaaien.
Inheems in Oost-, Midden- en Noord-Amerika.
O
Oca (Oxalis tuberosa)
Familie: Oxalidaceae
Niet winterharde knolgewas. Hoogte tot 40 cm. De knollen kunnen worden geoogst in de herfst.
Onderstaande oca hebben wij in onze collectie:
Oxalis tuberosa ‘Mexican Dark Scarlet’
Oxalis tuberosa ‘Sillustani Peru’
Oerprei (Allium ampeloprasum var. holmense)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Meerjarige, winterharde plant.
De smaak gaat richting de smaak van prei. Hoogte tot 100 cm.
Wit-roze bloemen in juni-juli. In de zomer zijn de bollen oogstbaar. Het blad kan het hele jaar gegeten worden als prei.
Olifantenknoflook (Allium ampeloprasum var. ampeloprasum)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Olifantenknoflook staat ondanks de naam dichter bij prei dan bij knoflook. Plant de tenen vroeg in het voorjaar of laat in het najaar.
De plant is winterhard en staat bij voorkeur op een goed gedraineerde bodem. Wanneer mogelijk in een verhoogd bed. Bloeit meestal pas het tweede jaar met purperroze bloemen en kan dan tot 2 meter hoog worden.
Na de bloei kunnen de bollen worden geoogst. Oogst voor de bloei dan bestaat de bol meestal uit 1 teen. Na de bloei bestaat de bol uit 5 tot 6 grote tenen. De plant kan ook als prei worden geoogst.
P
Peperkers (Lepidium latifolium)
Op voorraad € 2,50
Familie: Brassicaceae (Kruisbloemenfamilie)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant. Hoogte tot 100 cm. Heeft grote lichtgroene bladeren tot 30 cm. De soort staat op de Nederlandse Rode Lijst van planten als zeldzaam en stabiel of iets toegenomen. De soort komt van nature voor in
Europa en tot in Centraal-Azië.
R
Rabarber (Rheum rhabarbarum)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant.
De stengels zijn eetbaar. Stengels zijn te oogsten tot aan de langste dag (21 juni).
Na deze datum gaat het oxaalzuur langzaam aan terug vanuit de bladeren naar de stelen.
Oogst de eerste 2 jaar nog niet teveel stelen. De plant is zich dan nog aan het settelen en heeft voor de wortelgroei bladmassa nodig.
Na 2 jaar kan rabarber ook gebleekt worden. Zet hiervoor, zodra de eerste knoppen zichtbaar zijn, een bleekpot over de plant. Afhankelijk
van het soort is dit in januari/ februari. De bladeren bevatten dan
minder oxaalzuur, de steel is zachter, maar toch knapperig.
Onderstaande rabarber rassen hebben wij in onze collectie:
Rheum rhabarbarum ‘Mira’
Rheum rhabarbarum ‘Timperly early’
Rheum rhabarbarum ‘Ruby jack’
Rheum rhabarbarum ‘Holsteiner blut’
Rheum rhabarbarum ‘Red champagne’
Rheum rhabarbarum ‘Frambozenrood’
Rheum rhabarbarum ‘Victoria’
Rheum rhabarbarum ‘Glaskin Perpetual’
Rheum rhabarbarum ‘Canada Red’
Rheum rhabarbarum ‘Paragon’
Rheum rhabarbarum ‘Fultons Strawberry Surprise’
Rheum rhabarbarum ‘Goliath’
Rheum rhabarbarum ‘Kiselnye Berega’
Rabarber recept
Verrassend ander rabarber recept, rabarber ingelegd in azijn als zoet-zure noot in een salade.
Porties: 2
Bereidingstijd: 10 min
Wachttijd: tenminste 1 uur
Ingrediënten
2 stengels rabarber
250 ml appelazijn
80 g suiker
Kleine rode ui
100 gram rucola
100 gram veldsla
100 gram jonge spinazie
100 gram beleggen of oude geitenkaas
30 gram pompoenpitten
4 el olijfolie
Zout en peper
Bereiding
Doe de azijn en suiker in een steelpannetje en warm de azijn door tot de suiker is opgelost.
Snij de witte voet van de rabarberstengels en snij de stengels in stukjes van ongeveer 1 centimeter.
Snij de halve rode ui in dunne ringen of snipper deze heel fijn.
Neem een schaal of kom en doe daar de rabarberstukjes en fijn gesneden ui in.
Giet de warme azijn met de opgeloste suiker over de rabarberstukjes en ui in de kom. Laat de kom met de azijn, rabarber en rode ui tenminste een uur staan.
Rooster eventueel de pompoenpitten voor meer smaak in de oven. Je kunt dit doen door de pompoenpitten uit te spreiden over een vel bakpapier dat je op een bakplaat hebt gelegd. Verdeel de pitten zo dat ze niet op elkaar liggen. Rooster de pitten ongeveer 30 in een oven van 150 graden tot ze goudbruin zijn.
Giet de azijn af maar bewaar 2 eetlepel azijn. Meng deze azijn met 6 eetlepels olijfolie en breng op smaak met zout en peper. Dit is de dressing voor de salade.
Mix de rucola, veldsla en spinazie. Druppel de dressing erover. Verkruimel de geitenkaas over de salade, leg de ingemaakte rabarber en rode ui hier op. Verdeel daarna de pompoenpitten er over.
Eet smakelijk!
S
Sint Jansui (Allium x cornutum)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Lijkt op bosui, alleen zoeter.
Oogsten voor Sint Jans (24 juni)
Spaanse zuring (Rumex scutatus)
Op voorraad € 2,50
Familie: Polygonaceae (duizenknoop)
Meerjarige, winterharde , niet groenblijvende plant. Kleine, pijlvormige, blauwgroene bladeren. Bij Silver leaf zijn de bladeren lichter van kleur (zilvergrijs). Hoogte tot 50 cm in bloei. Bloeitijd: mei-juli. Standplaats: zon/halfschaduw.
Winterhard USDA zone 5-9.
Onderstaande Spaanse zuring hebben wij in onze collectie:
Rumex scutatus
Rumex scutatus ‘Silver Shield’/ ‘Silver Leaf’
Stengelui (Allium fistulosum)
Familie: Alliaceae (Lookfamilie)
Ook wel grove bieslook genoemd.
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende plant.
Heeft dikke holle grasachtige bladeren. Bloeit in mei-juni met witte bloemen in kogelronde bloeiwijze, zoals bieslook bloeit. Hoogte tot 40 cm.
Pijplook vormt geen knollen. Deze look kan geoogst worden door de stengels af te snijden, zoals bij bieslook. Kan ook geoogst worden als stengelui.
Kan worden vermeerderd door middel van zaaien. Zaaien kan maart-juli. De zaden kiemen snel. Vermeerderen kan ook door het delen van de plant. Doe dit als de plant in rust is.
Strandbiet/ Zeebiet (Beta vulgaris subsp. maritima)
Op voorraad € 2,50
Familie: Amaranthaceae (Amarantenfamilie)
Meerjarige, winterharde vaste plant met een kruipende groeiwijze. Hoogte tot ongeveer 50 cm. Bloeit van juni-september. Van nature komt de plant voor langs de vloedlijn.
Winterhard tot USDA zone 5 (-28,9 tot -26,1°C)
Plant strandbiet bij voorkeur op een vochtige, voedselrijke en goed gedraineerde grond.
Tijdens het hele groeiseizoen kunnen de bladeren, bladstengels en bloemen worden geoogst en rauw in een salade of gestoofd worden gegeten.
U
Uiensoepboom (Toona sinensis)
Kan zonder snoeien een forse boom worden tot wel 15 meter. Verdraagt snoeien goed.
Standplaats: zonnig/ halfschaduw
Y
Yacon (Polymnia sonchifolia)
Familie: Asteraceae (Composietenfamilie)
Ook wel appelwortel genoemd.
In Nederland niet winterhard. Oogst de knollen voor de eerste vorst. In Nederland is dit rond eind oktober/ november.
Oogsten zonder knollen af te breken is lastig. De wortels zijn namelijk rond de 20 cm lang. Het beste kan de plant rondom vrijgestoken worden. De plant kan dan (afhankelijk van de grond) omgeduwd worden en de knollen komen dan boven de grond.
Bij het oogsten komen er twee soorten knollen boven de grond. De broedknollen en de eetbare knollen. De broedknollen zijn paarsachtig en klein (3 a 4 cm). De broedknollen kunnen worden gebruikt om volgend jaar nieuwe Yacon planten te kweken. Bewaar de broedknollen in droge grond op een vorstvrije plek.
De eetbare knollen kunnen gelijk gegeten worden. De knollen worden echter zoeter naarmate ze langer geoogst zijn. Wacht daarom minimaal een week of vier voordat je de knollen gaat eten. De knollen bevatten inuline. Hierdoor smaken de knollen wel zoet met weinig of geen effect op de bloedsuikerspiegel.
Yacon groeit tot 2 meter en staat bij voorkeur op een beschutte zonnige plek. Wij hebben de Yacon in de heliotroop staan. Bloeit met zonnebloemachtige bloemen.
Onderstaande Yacon rassen hebben wij in onze collectie:
Polymnia sonchifolia ‘Neuseeland’: middelvroeg. Zijn grote planten en hebben een goede opbrengst.
Polymnia sonchifolia ‘Morado’: middelvroeg. Zijn middelgrote planten en hebben een goede opbrengst.
Op de site van Cultivariable staat informatie over andere Yacon rassen.
Z
Zeekool (Crambe maritima)
Op voorraad € 2,50
Familie: Kruisbloemenfamilie
Grote dikke, golvende grijs/groene bladeren. Bloei in mei-juni met witte bloemen. Daarna vormen zich dikke erwtachtige vruchten. Hoogte tot 70 cm. Bij voorkeur plaatsen op een goed gedraineerde zandige grond.
Bij ons groeien ze echter op de klei, vermengd met zand en vooral veel organisch materiaal.
Winterhard USDA zone 4-8.
Kan in het voorjaar gebleekt worden. Ze daarvoor rond maart als deeerste bladeren boven de grond komen een bleekpot over de plant.
Crambe maritima
Crambe maritima ‘Lilywhite’
Zeemelde/ Struikmelde (Atriplex halimus)
Matige winterhard, half wintergroene struik. Bij een droge grond is de zeemelde winterharder. Bloeit in juli-september met groengele bloemen. Hoogte tot 150 cm. Staat bij voorkeur op een plek in de zon. Groeit echter ook in de halfschaduw
De zilvergrijze blaadjes zijn eetbaar. Zeemelde kan goed tegen wind.
Zonnewortel (Helianthus strumosus)
Familie Asteraceae (Composietenfamilie)
Meerjarige, winterharde, niet groenblijvende eetbare knolgewas. Hoogte tot ruim 200 cm met zonnebloemachtige bloemen eind juli-augustus.